به فرایند تبدیل ایده‌های مبتکرانه و جدید به واقعیت، توانایی مشاهده چیزها به سبک و شیوه‌ای متفاوت، پیدا کردن ارتباط بین چیزها، و یافتن الگوهای پنهان خلاقیت می‌گویند. با واگویه همراه باشید تا درباره خلاقیت تعریف دقیق‌تری داشته باشیم.
خلاقیت دو مرحله است: ۱- فکر کردن ۲- خلق کردن
با توجه به این دو مرحله، اگر شما ایده‌های فوق‌العاده‌ای را در سر می‌پرورانید اما آنها را به اجرا در نمی‌آورید، شما صرفا تخیلی قوی دارید، اما خلاق نیستید.
خلاقیت چه ویژگی‌هایی دارد؟
۱. خلاقیت یک فرآیند روانی، ذهنی و فکری است.
۲. خلاقیت دارای محصولی به شکل ایده، اثر (هنری، علمی، تولیدی و یا صنعتی)، راه حل، و یا شئ است.
۳. محصول خلاقیت می تواند پدیده‌ی ارتقا یافته یا اصلاح شده محصولات قبلی باشد، از این راه‌ها:
- افزایش کاربرد عملکرد و کارایی و کاهش هزینه‌ها و …
- تغییر شکل، رنگ، اندازه و… برای بهبود عملکرد و…
- ترکیب چند محصول، عملکرد و…
۴. محصول خلاقیت ممکن است پدیده‌ای نو و جدید باشد.
۵. از پیش شرط‌های محصول خلاقیت علاوه بر نو بودن، ارزش آفرینی آن است.
۶. خلاقیت یک توانایی عمومی است و در همه کس وجود دارد!
۷. خلاقیت اکتسابی است و با تربیت قابل پرورش است.
۸. محیط و عوامل فرهنگی و اجتماعی ارتباط مستقیم با خلاقیت دارند.
آیا خلاقیت را می توان آموخت؟
تحقیقی از دکتر جورج لند نشان می‌دهد که انسان‌ها ذاتا خلاق هستند، اما به مرور زمان ککه رشد می‌کنند آنرا فراموش می‌کنند! خلاقیت مهارتی است که می‌توان آن را پرورش داد و فرایندی است که می‌توان آن را مدیریت کرد.
پایه و اساس خلاقیت، دانش، نظم، و تسلط بر شیوه‌ی تفکر است. شما با تجربه، جستجو، پرسش در مورد فرضیات، استفاده از قوه‌ی تصور و جمع بندی اطلاعات می‌توانید یاد بگیرید که خلاق باشید. یادگیری خلاقیت مثل یاد گرفتن یک ورزش است، به تمرین نیاز دارد تا ارتقاء پیدا کنید و به یک حامی نیاز دارید تا شکوفا شوید.
مطالعاتی که توسط کلایتون ام. کریستنسن و پژوهشگرانش صورت گرفته نشان می دهد که داشتن ایده‌های مبتکرانه صرفا عملکرد ذهن شما نیست، بلکه به پنج مورد از عملکرد شما نیز بستگی دارد که باعث می‌شود ذهنتان مشتاق اکتشاف باشد:
- ایجاد ارتباط: ایجاد ارتباط بین سوال‌ها، مسائل یا ایده‌هایی که با هم متفاوتند و ارتباطی با هم ندارند
- سوال کردن: پرسیدن و مطرح کردن سوالاتی که ذهن را به چالش می‌کشد
- مشاهده کردن: بررسی دقیق رفتار مشتریان و رقبا برای یافتن راه‌هایی جدید برای انجام امور
- برقراری ارتباط: ملاقات با افرادی با ایده‌ها و دیدگاه‌هایی متفاوت
- تجربه و آزمایش: انجام آزمایش‌های مؤثر و یافتن پاسخ‌های اشتباه
خلاقیت یک تمرین است و اگر شما این پنج مهارت را روزانه تمرین کنید مهارت خلاقیت و ابداعتان ارتقاء می‌یابد.
باورهای اشتباه در مورد خلاقیت
بعضی فکر می‌کنند که انسان‌های خلاق، خاص و استثنایی هستند، و خلاقیت را منحصر به نوابغ، دانشمندان و مخترعین می‌دانند، اما این صحیح نیست. برخی هم فکر می‌کنند که خلاقیت همان هوش است، اما این باوری اشتباه، و بر خلاف یافته‌های علمی است. موارد زیر برخی از نتایجی هستند که از پژوهش‌های مختلف در مورد هوش و خلاقیت به دست آمده است. در این پژوهش‌ها هیچ ارتباطی بین افراد باهوش و خلاق دیده نشده است.
- هوش و خلاقیت دو کیفیت متفاوت هستند
- هر فرد باهوشی لزوما خلاق نیست
- همه ی افراد خلاق حتما از هوش بسیار بالایی برخوردار نیستند
- برای خلاق بودن به حداقلی از هوش نیاز است