در ابتدا لازم است بدانید در کشور ایران اوراق قرضه منتشر نمی‌شود. اما اوراقی با درآمد ثابت از قبیل صکوک ، اوراق مشارکت، اوراق خزانه، اوراق استصنا و… که مطابق قوانین بانکداری اسلامی است منتشر می‌گردد. با واگویه همراه شوید تا به سراغ تعریف اوراق قرضه برویم.
برخی از شرکت‌ها برای تامین مالی پروژه‌ها و فعالیت‌های مورد نظرشان جهت رشد و نوآوری، نیاز به قرض گرفتن پول دارند؛ اما این نیاز معمولا فراتر از توان بانک در پرداخت وام به آنهاست. بنابراین اقدام به تولید اوراق قرضه و فروش آن بین سرمایه‌گذاران می‌کنند.
شما بعنوان سرمایه‌گذار با خرید اوراق قرضه، در حقیقت به شرکت صادر کننده این اوراق پول قرض می‌دهید، و مطابق با شرایط صدور اوراق، در مدت و میزان مشخص از آن شرکت سود دریافت می‌کنید. و نرخ سود نیز همانند حساب‌های بانکی، در انواع اوراق قرضه بلند مدت، بیشتر است.
زمان پرداخت سود نیز با توجه به نوع صدور اوراق قرضه متفاوت خواهد بود، که می‌تواند از پرداخت ماهانه باشد تا سالانه. و در آخر، پس از اتمام زمان اوراق قرضه، اصل پول خریداری اوراق قرضه به سرمایه‌گذاران پس داده خواهد شد.
اوراق قرضه با سهام چه تقاوتی دراد؟
از زاویه نگاه شما بعنوان سرمایه‌گذار، اواق قرضه هم مانند سهام یک نوع سرمایه‌گذاری حساب می‌شوند. اما باید دقت داشته باشید که سهام، وام نیست! شما زمانی که سهمی خریداری می‌کنید، یعنی مالک بخشی از آن شرکت شده‌اید، و در سود یا ضرر آن شرکت سهیم خواهید بود. بنابراین سهام از ریسک بالاتری در مقایسه با اوراق قرضه برخوردار است. این در حالی است که اوراق قرضه دارای نرخ بهره‌ای مشخص و از پیش تعیین شده هستند.
اوراق قرضه دارای چه انواعی است؟
اوراق قرضه در کل می‌توانند توسط نهادهای دولتی یا غیر دولتی که آنرا شرکتی می‌خوانیم صادر گردند. در حالی که اوراق قرضه صادر شده توسط دولت‌ها با مزایایی مانند معاف از مالیات بودن یا ریسک کمتر همراهند، اما اوراق قرضه شرکتی میزان سود بیشتری را برای شما خواهند داشت.
البته باید توجه داشت که اوراق قرضه دولتی نیز توسط چه دولتی و تحت چه شرایطی ارائه شده است، تا بتوان نسبت پاداش به ریسک آنرا مقایسه نمود.
اوراق قرضه دولتی می‌تواند برای مصارفی همچون پرداخت حقوق کارمندان دولتی، پرداخت صورت‌حساب‌ها، تامین مالی انجام پروژه‌های عمرانی کشوری، ساخت امکاناتی مانند بیمارستان، نیروگاه و… صادر شوند.
اوراق قرضه شرکتی نیز ممکن است برای مصارفی همچون ورود به بازارهای جدید، کمک به تامین هزینه‌های شرکت، نوآوری در محصولات، یا بهبود کیفیت در ارائه خدمات صادر شوند.
رتبه‌بندی شرکت‌های صادر کننده اوراق
بسیار خب، احتمالا باید تا حالا متوجه شده باشید که خرید اوراق قرضه هم از ریسک مبرا نیست! از سوی دیگر برای خیلی‌ها ممکن نیست که پیش از خرید اوراق قرضه، بتوانند درباره شرکت صادر کننده اوراق بصورت کامل تحقیق کنند تا میزان اعتبار آنرا متوجه شوند.
به همین دلیل، شرکت‌هایی وارد شده‌اند و با انجام اعتبارسنجی برای شرکت‌های صادر کننده اوراق قرضه، به آنها رتبه می‌دهند تا سرمایه‌گذاران راحت‌تر بتوانند سرمایه‌گذاری خود را انجام دهند. بعنوان مثال، می‌توان به شرکت Moody’s یا S&P Global اشاره داشت.
هر شرکت اعتبارسنجی فرمول و برنامه‌های خاص خود را برای رتبه‌بندی شرکت‌های صادر کننده اوراق دارند. اما رتبه‌بندی‌ها معمولا بر اساس حروف الفبا مرتب‌سازی می‌شوند. به نحوی که رتبه AAA به بالاترین میزان اعتبار اختصاص داده شده و رتبه D به پایین‌ترین یا پر ریسک‌ترین اوراق اختصاص می‌یابد.
واژگان مهم در اوراق قرضه
هنگام مطالعه یا قصد سرمایه‌گذاری بر روی اوراق قرضه مطمئنا با واژگان یا اصطلاحاتی روبرو خواهید شد که شاید در برخورد اول مفهوم آنها را متوجه نشوید. این واژگان از این قرارند:
تاریخ سررسید اوراق قرضه (Bond Maturity Date): اوراق قرضه دارای طول عمر هستند. این تاریخ همان زمانی است که شرکت صادر کننده اوراق تعهد داده تا تمام مبلغ وام را به شما برگرداند.
اوراق قرضه‌ی قابل تبدیل (Convertible Bonds): برخی اوقات ممکن است بتوانید اوراق قرضه را به سهام شرکت صادر کننده اوراق تبدیل کنید!
فراخوانی (Callability): ممکن است در برخی شرایط شرکت صادر کننده اوراق قرضه، پیش از تاریخ سررسید اوراق خود را فراخوانی کند.
امکان فروش (Put Provision): این امکان اگر بر روی اوراق قرضه باشد، سرمایه‌گذار می‌تواند پیش از تاریخ سررسید اوراق قرضه، اوراق خود را با همان ارزش اصلی به صادر کننده بفروشد.
اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده (Secured Bonds): این نوع از اوراق قرضه معمولا توسط یک وثیقه تضمین می‌شوند! بدین ترتیب شرکت صادر کننده اوراق، دارایی کافی برای پوشش اوراق قرضه‌ای که فروخته است را دارد و می‌تواند هنگام ورشکستگی از محل آن دارایی، قرض خود را پرداخت نماید.
اوراق قرضه‌ی تضمین‌نشده (Unsecured Bonds): این نوع از اوراق هم همانطور که از اسمشان مشخص است، بر خلاف واژه قبلی که تشریح شد، دارای وثیقه‌ای بعنوان ضمانت نمی‌باشند. معمولا اوراق قرضه دولتی در این دسته قرار می‌گیرند.