بازارگردانی یکی از فعالیت‌های مهم و حیاتی در بازارهای مالی است. بازارگردانان با خرید و فروش اوراق بهادار در بازار، به تسهیل معاملات و کاهش هزینه‌های معاملاتی برای سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند. همچنین، بازارگردانان با ایجاد تعادل در قیمت‌ها، از نوسانات شدید قیمت‌ها جلوگیری می‌کنند و به حفظ نظم و استقرار بازار کمک می‌کنند.
بازارگردان کیست؟
بازارگردان در بازار مالی نقش مهمی ایفا می‌کند. این شخصیت حقیقی یا حقوقی، مسئولیت تسهیل معاملات در بازار را بر عهده دارد. وظیفه اصلی بازارگردان، تعیین قیمت‌های خرید و فروش اوراق بهادار است. او به عنوان یک واسطه میان خریداران و فروشندگان عمل می‌کند و با ارائه قیمت‌های رقابتی و معقول، فرصت‌های بهتری برای معامله در بازار ایجاد می‌کند.
بازارگردان‌ها نقش مهمی در حفظ نظم بازار دارند. آنها با عرضه یا خرید اوراق در بازار، باعث ایجاد تعادل در قیمت‌های خرید و فروش می‌شوند.
به عبارت دیگر، بازارگردان‌ها از تعادل و ثبات در معاملات اوراق بهادار مراقبت می‌کنند. این نهادهای مهم در بازار مالی، به بهبود فرآیند معاملات و کاهش هزینه‌های معاملاتی برای سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند و نقش حیاتی در عملکرد صحیح بازارهای مالی ایفا می‌کنند.
فرآیند بازارگردانی در بورس چگونه است؟
بازارگردانی در بورس فرآیندی مهم و پیچیده است که نقشی اساسی در عملکرد بازار مالی دارد. افراد و شرکت‌های مایل به انجام بازارگردانی باید ابتدا مجوز مناسب را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کنند. این مجوزها توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می‌شوند و به عنوان مجوز بازارگردانی شناخته می‌شوند. برای درخواست این مجوزها، متقاضیان باید شرایط و معیارهای خاصی را که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین شده است را ارائه دهند و پروسه‌های مربوطه را طی کنند.
بازارگردان‌ها پس از اخذ مجوز، وارد بازار مالی می‌شوند و به تعیین قیمت‌های خرید و فروش اوراق بهادار می‌پردازند. این تعیین قیمت‌ها براساس عرضه و تقاضا در بازار صورت می‌گیرد. آنها سعی می‌کنند قیمت‌هایی را اعلام کنند که تعداد زیادی از خریداران و فروشندگان را جذب کنند و باعث تسهیل معاملات گردند.
بازارگردانی به عنوان یک واحد مهم در سیستم بازار مالی، نیازمند دانش و تخصص عمیق در زمینه مالی و بازارهای سرمایه است. همچنین برای انجام این فعالیت، منابع مالی قوی نیز ضروری است تا بازارگردان بتواند به تعهدات خرید و فروشش پاسخ دهد و تسهیل معاملات را به درستی انجام دهد.
سود بازارگردان‌ها از کجا تامین می‌شود؟
سود بازارگردان‌ها اساساً از تفاوت بین قیمت‌های خرید و فروش ناشی می‌شود. این تفاوت در قیمت‌ها به عنوان منبع اصلی سود بازارگردان‌ها عمل می‌کند. بازارگردان‌ها اوراق بهادار را با قیمت پایین‌تری خریداری و در قیمت بالاتری می‌فروشند، به این ترتیب تفاوت بین قیمت خرید و قیمت فروش را به خود اختصاص می‌دهند. این تفاوت در قیمت‌ها به عنوان سود بازارگردان ثبت می‌شود.
همچنین بازارگردان‌ها ممکن است از مزایای مالی دیگری نیز بهره‌مند شوند. برخی از این مزایا شامل معافیت از پرداخت مالیات مقطوع نیم درصد در معاملات بورسی، دریافت سود از معاملات در حجم‌های بالا و تعیین تسهیلات اعتباری با شرایط مناسب توسط بانک‌ها می‌شود. این مزایا می‌تواند به تامین منابع مالی و افزایش سود بازارگردان‌ها کمک کند.
در کل، بازارگردان‌ها با تخصص و تجربه خود در تعیین قیمت‌ها، تسهیل معاملات، و بهره‌مندی از مزایای مالی، سود قابل توجهی در بازار مالی به دست می‌آورند. این نقش آنها، حفظ نظم و تعادل بازارهای مالی و ایجاد فرصت‌های معاملاتی برای سرمایه‌گذاران را تا حد زیادی تسهیل می‌کند.
چه چیزهایی بر فعالیت بازارگردان‌ها اثرگذار است؟
عوامل متعددی بر فعالیت بازارگردان‌ها تأثیر می‌گذارند. این عوامل عبارتند از:
عمق بازار: عمق بازار به میزان جریان پیوسته از سفارش‌های خرید و فروش در بازار اشاره دارد. وقوع معاملات و حجم سفارش‌های وارد شده در بازار و در قیمت‌های مختلف تعیین کننده عمق بازار است. وقتی عمق بازار بالا باشد و تعداد زیادی سفارش در دسترس باشد، بازارگردان‌ها می‌توانند به راحتی سفارش‌ها را اجرا کرده و تعادل در قیمت‌ها را حفظ کنند. اگر عمق بازار کم باشد و تعداد سفارشات زیاد نباشند، بازارگردان‌ها ممکن است با مشکلاتی در تسهیل معاملات مواجه شوند و قادر به ایفای نقش اصلی خود نباشند.
عرض بازار: عرض بازار به تعداد زیادی سفارش خرید و فروش در قیمت‌های مختلف در بازار اشاره دارد. وجود عرض بازار باعث می‌شود تعداد زیادی گزینه برای خرید و فروش وجود داشته باشد و این به بازارگردان‌ها امکان تسهیل معاملات بیشتری بدهد. عدم وجود عرض بازار ممکن است باعث شکاف‌های قیمتی ناگهانی شود و بازارگردان‌ها را در تعادل قیمت‌ها دچار مشکل کند.
نسبت سرمایه‌گذاران و معامله گران: در بازارهای مالی، افراد به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند. سرمایه‌گذاران که دارای دانش و اطلاعات بیشتری در مورد بازار هستند و معامله گران که عمدتاً به دنبال خرید و فروش سریع با اهداف کوتاه مدت هستند. نسبت این دو گروه تأثیر زیادی بر روند معاملات و قیمت‌ها دارد. وقتی نسبت سرمایه‌گذاران به نسبت معامله گران بیشتر باشد، بازارگردان‌ها باید با تغییرات قیمت‌ها و سفارش‌ها بیشتر سر و کار داشته باشند تا تعادل بازار حفظ شود.
مزایا و معایب بازارگردانی:
بازارگردانی در بازار مالی مزایای زیادی دارد. معایب و مزایای این فعالیت به شرح زیر است:
مزایا
- کاهش هزینه‌های معاملات برای سرمایه‌گذاران
بازارگردانان با ایجاد نقدینگی در بازار، به کاهش هزینه‌های معاملات برای سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند. هنگامی که یک بازار دارای نقدینگی کافی باشد، سرمایه‌گذاران می‌توانند اوراق بهادار مورد نظر خود را به راحتی و با قیمت مناسب خریداری کنند و یا بفروشند. این امر به ویژه برای سرمایه‌گذاران خرد که حجم معاملات کمتری دارند، بسیار مهم است.
- تسهیل معاملات
در بازار بازارگردانان با خرید و فروش اوراق بهادار در بازار، به تسهیل معاملات و نقدشوندگی در بازار کمک می‌کنند. این امر به ویژه در مواقعی که بازار با کمبود نقدینگی مواجه است، اهمیت دارد.
- کنترل نوسانات ناشی از صف‌های خرید و فروش
بازارگردانان با خرید و فروش اوراق بهادار در بازار، می‌توانند به کنترل نوسانات ناشی از صف‌های خرید و فروش کمک کنند.
- حفظ نظم و تعادل در بازار مالی
بازارگردانان با خرید و فروش اوراق بهادار در بازار، به حفظ نظم و تعادل در بازار مالی کمک می‌کنند.
معایب
- ریسک بالا برای بازارگردان‌ها
بازارگردانی یک فعالیت پرریسک است. بازارگردان‌ها در معرض ریسک از دست دادن سرمایه خود به دلیل نوسانات قیمت اوراق بهادار هستند.
- احتمال از دست دادن ارزش اوراق بهادار
به دلیل نوسانات قیمت، بازارگردانان در معرض ریسک از دست دادن ارزش اوراق بهادار خود به دلیل نوسانات قیمت هستند. این امر به ویژه در مواقعی که بازار با نوسانات شدید قیمت مواجه است، اهمیت دارد.
- وابستگی به عوامل اقتصادی و سیاسی
برای پایداری بازار بازارگردانی به عوامل اقتصادی و سیاسی وابسته است. در صورت بروز شرایط اقتصادی یا سیاسی نامساعد، بازارگردانان ممکن است با مشکلاتی مواجه شوند.
- ممکن است تصمیمات بازارگردان‌ها بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تأثیر بگذارد
بازارگردانان با خرید و فروش اوراق بهادار در بازار، می‌توانند بر قیمت اوراق بهادار تأثیر بگذارند. این امر ممکن است بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تأثیر بگذارد.
جمع‌بندی
بازارگردان‌ها نقش بسیار مهمی در عملکرد بازارهای مالی ایفا می‌کنند. آنها با تعیین قیمت‌های خرید و فروش اوراق بهادار، تسهیل معاملات، حفظ نظم و تعادل در بازارهای مالی و کاهش هزینه‌های معاملات برای سرمایه‌گذاران، به بهبود عملکرد بازارهای مالی کمک می‌کنند.
همچنین این افراد یا تیم‌ها از مزایای مالی مختلفی نیز بهره‌مند می‌شوند که از جمله آنها معافیت از پرداخت مالیات در معاملات بورسی و دریافت سود از معاملات در حجم‌های بالا قابل ذکر است. با این حال، بازارگردانی با ریسک‌هایی همچون نوسانات قیمت و وابستگی به عوامل اقتصادی و سیاسی همراه است.
از این رو، ایجاد یک تعادل مناسب در فعالیت‌های بازارگردانان و نظارت دقیق تر از سوی مراجع نظارتی اهمیت زیادی دارد تا اثرات مثبت آنها در بازارهای مالی حفظ شود و ریسک‌های احتمالی کنترل شوند.