داستان پیدایش پول به زبان ساده

شاید برایتان جالب باشد که بدانید کلا پول از کجا آمده، چطوری سر و کله‌اش به پای زندگی ما انسان‌ها باز شده، و چه تاریخچه‌ای را گذرانده است. با مجله واگویه همراه باشید تا کمی تاریخ پیدایش پول را باهم مرور کنیم.

در زمان‌های دور که هنوز جامعه شهری به مانند امروز رشد نکرده بود، انسان‌ها نیاز روزانه خود را با تلاش خود و خانواده خودشان و با روش‌های مختلفی مانند شکار یا کاشت گیاه تامین می‌کردند.

در این میان، برخی از نیازها، یا به اندازه کفایت برطرف نمی‌شد، یا اینکه کلا تامین از عهده‌ی فرد خارج بود. بدین ترتیب، رفته رفته معامله کالا به کالا رواج پیدا کرد. بدین صورت که فردی شکار می‌کرد، و گوشت شکاری را با گندمی که همسایه‌اش درو کرده بود معاوضه می‌کرد.

این روش برای مبادله اجناس که اصطلاحا به آن داد و ستد پایاپای هم گفته می‌شود، برای سالیان طولانی، بدون اینکه معیاری برای سنجش ارزش کالا وجود داشته باشد ادامه داشت، تا اینکه به تدریج، بحث مبادله غیر مستقیم کالا به کالا با توجه به ارزش هر جنس به وجود آمد، و همین بحث، مبنایی بر پیداش پول شد. داستان پیدایش پول را می‌توان در سه مرحله خلاصه کرد که در ادامه آنها را می‌خوانید.

۱. مرحله اول پیدایش پول: واسطه‌های نا متعارف

در جوامع نخستین، به دست آوردن انواع کالا، صرفا از طریق مبادله کالا به کالا امکان پذیر بود. اما این روش، مشکلاتی را هم به همراه داشت. مثلا معمولا این مبادله بدون در نظر گرفتن ارزش کالاها انجام می‌پذیرفت، چرا که روشی برای ارزش گذاری وجود نداشت. همچنین یافتن طرف معامله، آنچنان آسان نبود. فرضا ممکن بود فردی برای مبادله گندم داشته باشد، و در ازای گندمش برنج بخواهد. حالا یافتن شخصی که برنج داشته باشد و در ازای برنج خود گندم نیاز داشته باشد، چالش بزرگی بود.

در این مرحله، مردم برای اینکه این مشکل را به نحوی برطرف کنند، اجناس خاصی را مانند صدف یا گاو و گوسفند را بعنوان کالای واسط برای معاملات خود در نظر می‌گرفتند.

۲. مرحله دوم پیدایش پول: مسکوکات فلزی

رشد جمعیت‌های شهری، شکل گیری تدریجی نظام‌های اقتصادی، و نیاز مبرم مردم به تهیه تولیدات مختلف، باعث شد تا کالاهای واسط مرحله‌ی پیشین، با سنگ‌های قیمتی طلا و نقره جایگزین گردد، تا مورد قبول همگی واقع شود.

سپس، حاکمان و مسئولان، برای رونق تجارت و داد و ستدها، به تدریج طلا و نقره‌جات را به شکل سکه ضرب کرده، و آنها را با نام و نشان خودشان ممهور، و در قلمرو حکومت خودشان رواج دادند.

با اکتشافات اخیر، مشخص شده که تاریخ ضرب سکه به جهت استفاده در داد و ستد، به پنج هزار سال قبل باز می‌گردد! شاید برایتان جالب باشد بدانید اولین سکه‌ای که در ایران رواج داشت، در زمان داریوش اول ضرب شد و نامش «دریک» بود.

۳. مرحله سوم پیداش پول: اسکناس

با رشد بیشتر نظام اقتصادی کشورها، و افزایش معاملات، و رواج بیشتر مسکوکات در بازار، حرفه صرافی نیز ابداع و گسترش یافت. وظیفه صراف‌ها، واسطه‌گری بین تجار داخلی و خارجی کشورها بود. همین کار، مقدمه‌ای شد بر تولید اسکناس یا پول‌های کاغذی، و نهایتا تشکیل موسسه‌هایی به نام بانک!

داستان از این قرار بود که صراف‌ها به ازای مسکوکاتی که از مشتریان خود دریافت می‌کردند، رسیدی را به اعتبار خود به مشتریان تحویل می‌دادند. آنگاه همین رسیدهای معتبر، در بین مردم دست به دست می‌گشت و در عمل همان کار واسطه گری کالاها و مسکوکات را انجام می‌داد!

همین رویه بود که باعث شد تولید پول کاغذی یا اصطلاحا اسکناس، پایه‌گذاری شود. و به همین دلیل هم بود که در بدو خلق پول کاغذی، رابطه مستقیمی بین ارزش اسکناس‌ها و طلا و نقره برقرار شد.

آنچه که خواندید، داستان پیدایش پول به زبان ساده بود. شاید بتوان گفت که اختراع پول، یکی از ابداعات کم نظیر بشر برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم بود.